Πώς ο καρκίνος με άλλαξε ως άτομο

Ο καρκίνος είναι τραυματική εμπειρία, αλλά μερικές φορές το τραύμα μπορεί να γεννήσει ανάπτυξη.

Ήταν λίγα χρόνια μετά τη θεραπεία μου για τον καρκίνο που άκουσα για πρώτη φορά την έκφραση "μετατραυματική ανάπτυξη". Μέχρι τότε, δεν είχα ποτέ πραγματικά σκεφτεί ότι αυτό που είχα περάσει όταν διαγνώστηκα με καρκίνο του μαστού σε ηλικία 26 ετών ήταν ένα τραύμα.

Ο καρκίνος είναι μια τραυματική εμπειρία

Το τραύμα ήταν κάτι που συνέβαινε σε άλλους ανθρώπους. Στο μυαλό μου, η διαταραχή μετατραυματικού στρες ήταν κάτι που πάθαιναν οι βετεράνοι πολέμου ή τα θύματα βίαιων εγκλημάτων. Δεν αφορούσε εμένα ως νεαρή γυναίκα που έβλεπε εφιάλτες για τις θεραπείες του καρκίνου και έκλαιγε κάθε φορά που στην τηλεόραση προβάλλονταν σκηνές χειρουργείου.

Με την πάροδο του χρόνου, αποδέχτηκε ότι ο καρκίνος ήταν ένα τραύμα.

Άρχισα να συνειδητοποιώ ότι η εμπειρία του να ακούσω τις λέξεις "έχεις καρκίνο" σε συνδυασμό με εννέα χειρουργικές επεμβάσεις σε τρία χρόνια, έξι χημειοθεραπείες, δεκαπέντε ακτινοθεραπείες και αμέτρητες εξετάσεις αίματος, μαγνητικές τομογραφίες και άλλες διαδικασίες με είχαν τραυματίσει.

Είναι ειρωνικό γιατί αν έβλεπα αυτή τη λίστα γραμμένη και να αφορά κάποιον άλλο, θα ήμουν η πρώτη που θα έλεγε "φυσικά και έχεις υποστεί τραύμα!". Ωστόσο, μου πήρε πολύ καιρό να παραδεχτώ στον εαυτό μου ότι είχα υποστεί βλάβη από τον καρκίνο με πολλούς τρόπους.

Τι είναι η μετατραυματική ανάπτυξη;

Η φίλη μου η Sophie ήταν αυτή που μου μίλησε για πρώτη φορά για τη μετατραυματική ανάπτυξη ή PTG. Ενώ η Μετατραυματική Διαταραχή είναι η κατάσταση που προκαλείται από το τραύμα, η Μετατραυματική Ανάπτυξη είναι μια θεωρία που χρησιμοποιείται για να περιγράψει τη θετική μεταμόρφωση που μπορεί μερικές φορές να ακολουθήσει το τραύμα. Αναπτύχθηκε στα μέσα της δεκαετίας του '90 από μια ομάδα ψυχολόγων, η θεωρία υποστηρίζει ότι οι άνθρωποι που αντιμετωπίζουν ψυχολογική πάλη μετά από αντιξοότητες μπορούν συχνά να δουν θετική ανάπτυξη στη συνέχεια.

Οι Richard Tedeschi και Lawrence Calhoun, οι οποίοι ανέπτυξαν τη θεωρία, προχώρησαν στη δημιουργία του Δείκτη Μετατραυματικής Ανάπτυξης (Post-Traumatic Growth Index - PTGI), μιας κλίμακας 21 στοιχείων που χρησιμοποιείται για την αξιολόγηση της προσωπικής ανάπτυξης που ακολουθεί μια στρεσογόνο εμπειρία, διερευνώντας πέντε παράγοντες:

1. Εκτίμηση της ζωής
2. Σχέσεις με άλλους
3. Νέες δυνατότητες στη ζωή
4. Προσωπική δύναμη
5. Πνευματική αλλαγή

Ο δείκτης ζητά από τους συμμετέχοντες να εξετάσουν πώς άλλαξε η στάση τους σε πράγματα όπως οι προτεραιότητές τους στη ζωή, η καλύτερη κατανόηση της πνευματικότητας και η προσέγγισή τους στη συμπόνια.

Είμαι η πρώτη που θα πει ότι υπάρχει υπερβολική πίεση σε όσους έχουν διαγνωστεί με καρκίνο να είναι #ευγνώμονες όλη την ώρα. Δεν πρέπει να βγάζουμε το συμπέρασμα ότι η ανάπτυξη συμβαίνει μετά από κάθε τραύμα ή ότι συμβαίνει σε κάθε άτομο που βιώνει ένα τραύμα. Αλλά προσωπικά, έχω δει μεγάλη ανάπτυξη στον εαυτό μου από τότε που διαγνώστηκα πριν από πέντε χρόνια.

Η δική μου εμπειρία ανάπτυξης

Ακούγεται κλισέ να το λέω, αλλά δεν είμαι το ίδιο άτομο που ήμουν πριν από τη διάγνωση.

Κάποια από αυτά μπορεί να έχουν να κάνουν με την ηλικία - είμαι 31 ετών τώρα και συνειδητοποιώ πόσο πολύ νέα ήμουν στα 26 μου και πόσα είχα να μάθω ακόμα για το τι σημαίνει να είσαι άνθρωπος. Είμαι ακόμη νέα και έχω ακόμη πολλά να μάθω, αλλά νιώθω ότι ο καρκίνος μου επέτρεψε να αναπτυχθώ και να εξελιχθώ με τρόπους που δεν περίμενα.

Οι προτεραιότητές μου έχουν αλλάξει δραματικά. Πάντα είχα τη νοοτροπία "δουλεύω για να ζήσω", αλλά αυτή η αντίληψη έχει πλέον ενσωματωθεί πλήρως στο DNA μου. Δεν θα εργάζομαι πλέον πολλές ώρες ή δεν θα κολλάω στην ιδέα της προαγωγής. Αυτό δεν σημαίνει ότι θα ήταν λάθος να κάνω αυτά τα πράγματα - αλλά οι υποψίες που έχω τώρα ότι αυτά τα πράγματα δεν είναι για μένα έχουν επιβεβαιωθεί. Δεν είμαι σίγουρη ότι θα επιστρέψω ποτέ σε 40ωρη εβδομαδιαία εργασία, ούτε ότι θα κερδίζω πολλά χρήματα (τα δύο αυτά πιθανώς σχετίζονται), αλλά είμαι εντάξει με αυτό. Είμαι ευτυχής με την κατάσταση στην οποία βρίσκομαι.

Είμαι επίσης πολύ πιο κοντά στην πνευματικότητα απ' ό,τι ήμουν ποτέ, κάτι που νομίζω ότι αποτέλεσε έκπληξη για τους φίλους και την οικογένεια που με γνωρίζουν εδώ και πολύ καιρό. Δεν είναι ότι πηγαίνω στην εκκλησία κάθε εβδομάδα ή διαβάζω τη Βίβλο κάθε μέρα, αλλά έχω μεγαλύτερη βεβαιότητα για το πού ταιριάζει η πνευματικότητα στη ζωή μου. Πιστεύω σε κάτι μεγαλύτερο (είτε αυτό είναι ένας Θεός είτε ένας Δημιουργός είτε το Σύμπαν) με έναν τρόπο που ποτέ δεν συνήθιζα.

Υπάρχουν τόσα άλλα σημεία στα οποία έχω δει ανάπτυξη. Η πίστη μου στη συμπόνια ως βασική προϋπόθεση για τη ζωή έχει γιγαντωθεί. Η ζωή μου έχει μετατοπιστεί σε ένα εντελώς νέο μονοπάτι. Ποτέ δεν φανταζόμουν ότι θα γινόμουν διαχειρίστρια μιας φιλανθρωπικής οργάνωσης εθνικής εμβέλειας, ούτε περίμενα ότι θα δούλευα για να δημιουργήσω τέχνη γύρω από τις εμπειρίες του καρκίνου, αλλά αυτά είναι δύο πράγματα που είχαν τεράστιο θετικό αντίκτυπο στη ζωή μου.

Παλεύω με την ψυχική μου υγεία, αλλά εξακολουθώ να εκτιμώ σχεδόν κάθε μέρα που ανατέλλει ο ήλιος. Αν κάτι δεν πηγαίνει καλά, είναι πιο πιθανό να προσπαθήσω να το αλλάξω απ' ό,τι θα έκανα πριν από τη διάγνωσή μου.

Και δεν είμαι μόνο εγώ. Έχω ακούσει αυτές τις ιστορίες στις εκπομπές μου στο podcast, βλέπω τόσες πολλές από αυτές τις αλλαγές στην ευρύτερη κοινότητα των καρκινοπαθών. Η συγγραφέας Sophie Sabbage λέει ότι η διάγνωση του καρκίνου σε προειδοποιεί ότι δεν είσαι αθάνατος και νομίζω ότι αυτός είναι ο λόγος που πολλά πράγματα στη ζωή μου έχουν αλλάξει. Αισθάνομαι ότι έχω λιγότερο χρόνο για ανοησίες από ό,τι παλιότερα.

Δεν το βιώνουν όλοι με τον ίδιο τρόπο και αυτό δεν είναι πρόβλημα!

Παρά τη δική μου εμπειρία της ανάπτυξης, είμαι πάντα προσεκτική να μην το παρουσιάζω σαν ευαγγέλιο. Ξέρω ότι πολλοί άνθρωποι προτιμούν να βάλουν την εμπειρία τους από τον καρκίνο σε ένα «κουτί» και να συνεχίσουν τη ζωή τους όπως έκαναν πριν και αυτό φυσικά είναι απολύτως εντάξει.

Υπάρχει τόσο μεγάλη πίεση που ασκείται στους "επιζώντες" από καρκίνο να συμπεριφέρονται με έναν ορισμένο τρόπο και να ζουν μια συγκεκριμένη ζωή, αλλά η αλήθεια είναι ότι δεν υπάρχει σωστός ή λάθος τρόπος να ζει κανείς τη ζωή του με ή μετά τον καρκίνο.

Μερικές φορές αναρωτιέμαι αν θα έδινα πίσω όλα όσα έμαθα, αν θα αναιρούσα όλη την ανάπτυξη, με την προϋπόθεση να μπορούσα να δώσω πίσω και την εμπειρία της μαστεκτομής, του να χρειάζομαι βοήθεια όταν οι παρενέργειες της χημειοθεραπείας γίνονταν υπερβολικές, του να κλαίω πολύ και να ζω με πολύ πόνο καρδιάς.

Δεν ξέρω ποια είναι η απάντηση. Δεν υπάρχει λόγος να το σκέφτομαι και για πολύ. Αυτό που ξέρω είναι ότι υπάρχουν ακόμη πολλά περισσότερα να μάθω και τόσο πολύ να εξελιχθώ, και ελπίζω να είμαι εδώ για να το κάνω για πολύ καιρό.

---

Πηγές άρθρου:

• Collier L. Growth after trauma. American Psychological Association, November 2016 https://www.apa.org/monitor/2016/11/growth-trauma
  
  
• Chowdhury, M. R. What is Post-Traumatic Growth? PositivePsychology.com, September 2020 https://positivepsychology.com/post-traumatic-growth/

---

Αυτές οι πληροφορίες προορίζονται για γενική πληροφόρηση και ενημέρωση του κοινού και σε καμία περίπτωση δεν μπορούν να υποκαταστήσουν τη συμβουλή ιατρού ή άλλου αρμοδίου επαγγελματία υγείας.

Επιμέλεια: Σταυρούλα Μάτση, Ιατρός Νευρολόγος

NPS-GR-NP-00783 JUNE 2024