Ζητήματα ψυχικής υγείας: 12 πράγματα που πρέπει και δεν πρέπει να λέτε

Μερικές φορές είναι δύσκολο να γνωρίζετε τι να πείτε σε άτομα που ζουν με παθήσεις ψυχικής υγείας. Η Sarah Bailey περιγράφει 12 πράγματα που πρέπει και δεν πρέπει να κάνετε.

Μερικές φορές μπορεί να είναι δύσκολο να γνωρίζετε πώς να ανταποκριθείτε όταν ανακαλύπτετε ότι κάποιος έχει προβλήματα ψυχικής υγείας. Τι θα ήταν χρήσιμο, αν υπάρχει κάτι; Μήπως απλώς θα χειροτερέψετε την κατάσταση;

Ως κάποιος που ζει με παθήσεις ψυχικής υγείας, το πρώτο πράγμα που θέλω να γνωρίζουν οι άνθρωποι είναι ότι θα ήθελα να αλληλεπιδρούν μαζί μου όπως πάντα. Δεν θέλω οι άνθρωποι να σκέφτονται ξαφνικά ότι πρέπει να αντιμετωπίζουν εμένα ή άλλους σαν εμένα με ιδιαίτερο τρόπο. Φυσικά, το να βρίσκεστε εκεί για εμάς και να παρακολουθείτε για ενδείξεις ότι κάτι μπορεί να μην πηγαίνει καλά, είναι μια σημαντική πράξη. Αλλά μην φοβάστε να γελάσετε και να αστειευτείτε μαζί μας, όπως πάντα. Άλλωστε, το γέλιο είναι ένα από τα πιο καταπληκτικά δώρα που μπορεί να προσφέρει ποτέ ένας φίλος.

Ωστόσο, υπάρχουν ορισμένα πράγματα που είναι λιγότερο χρήσιμα από άλλα. Δεν ισχύουν τα ίδια για όλους, αλλά από την εμπειρία μου θα πρέπει να αποφεύγονται τα παρακάτω, καθώς μπορεί να πληγώσουν κάποιον.

Τα «Δεν πρέπει»

Μην πείτε – «Έχεις δοκιμάσει να κάνεις άσκηση; Αυτό θα σε κάνει καλά!»

Φυσικά, το να είμαστε δραστήριοι έχει πολλά οφέλη για την υγεία και δραστηριότητες όπως το περπάτημα και η κολύμβηση έχει αποδειχθεί ότι έχουν θετικό αντίκτυπο στη διάθεσή μας.

Όμως αυτό, παρόλο που βοηθά, δεν είναι πιθανό να θεραπεύσει από μόνο του προβλήματα ψυχικής υγείας. Συχνά, τα άτομα που παλεύουν με κατάθλιψη δυσκολεύονται να κινητοποιήσουν τον εαυτό τους για να κάνουν σωματική δραστηριότητα. Αυτό με τη σειρά του προσθέτει ακόμα ένα πράγμα που δεν έχουν κάνει, μέσα από μια λίστα εργασιών που φαίνεται ατελείωτη.

Τι θα λέγατε λοιπόν να τους προτείνετε μήπως θα ήθελαν να πάτε για μπάνιο ή μήπως θέλουν να κάνετε μια βόλτα με τα σκυλιά σας; Αυτό όχι μόνο θα βοηθήσει τον φίλο σας, επιτρέποντάς του να περάσει χρόνο μαζί σας, αλλά και θα τον βγάλει από το σπίτι.

Μην λέτε – «Το σπίτι/τα μαλλιά/τα ρούχα σου φαίνονται σε άθλια κατάσταση, πότε ήταν η τελευταία φορά που πλύθηκες/έπλυνες;»

Το να νιώθεις καταβεβλημένος και να μην έχεις αρκετή ενέργεια για να αντιμετωπίσεις βασικές εργασίες μπορεί να είναι σύμπτωμα ορισμένων καταστάσεων ψυχικής υγείας. Αυτό μπορεί πραγματικά να εμποδίσει την καθημερινότητα. Αντί να κάνετε το αγαπημένο σας πρόσωπο να νιώσει ντροπή, γιατί να μην προσφερθείτε να το βοηθήσετε; Μερικές φορές το να έχεις κάποιον να σε βοηθήσει με μικροπράγματα μπορεί πραγματικά να καθησυχάσει κάπως την ανησυχία και τα συναισθήματα της απελπισίας.

Μην λέτε – «Ξέρω πώς αισθάνεσαι» (εκτός εάν ισχύει)

Εάν γνωρίζετε πώς αισθάνονται, μπορεί να είναι βοηθητικό, αλλά μην προσπαθήσετε να προσποιηθείτε ότι το γνωρίζετε, εάν δεν ισχύει. Εάν δεν έχετε βιώσει ποτέ προβλήματα ψυχικής υγείας, μπορεί να ακούγεται επικριτικό ή άκαρδο εάν το συγκρίνετε με φυσιολογικά, υγιή συναισθήματα. Το να παραδεχτείτε ότι δεν έχετε ιδέα πώς αισθάνεται, αλλά θέλετε να προσπαθήσετε να καταλάβετε, θα βοηθήσει πολύ περισσότερο το αγαπημένο σας πρόσωπο.

Μην λέτε - «Σύνελθε, δεν μπορεί να είναι ΤΟΣΟ άσχημα»

Αυτό θα έπρεπε πραγματικά να είναι αυτονόητο, αλλά δυστυχώς εξακολουθεί να λέγεται. Τα προβλήματα ψυχικής υγείας μερικές φορές δεν είναι κατανοητά για το άτομο που ζει μαζί τους, και ακόμη περισσότερο για τους ανθρώπους γύρω τους. Το να λέτε στους ανθρώπους να «ανεβάσουν τη διάθεσή τους» ή να λέτε «δεν είναι και τόσο άσχημα» και «απλώς ξεκόλλα» μπορεί να κάνει περισσότερο κακό παρά καλό. Αν ήταν τόσο εύκολο, πιστέψτε με, θα το κάναμε!

Αντίθετα, ρωτήστε τους ανθρώπους πώς μπορείτε να βοηθήσετε ή απλά ρωτήστε τους πώς τα πάνε. Δεν μας πειράζει να απαντήσουμε σε αυτές τις ερωτήσεις.

Μην λέτε – «Όλα είναι στο μυαλό σου»

Το βρίσκω δύσκολο ακόμη και να απαντήσω σε κάτι τέτοιο. Γιατί να το πει κάποιος; Και όμως, το λένε. Οι παθήσεις ψυχικής υγείας είναι ιατρικά αναγνωρισμένες, μπορεί να είναι πλήρως εξουθενωτικές και συχνά απαιτούν ιατρική παρέμβαση. Το να υπαινίσσεστε ότι ένα άτομο φαντάζεται ένα πρόβλημα είναι κακό. Τα πράγματα είναι πολύ πιο περίπλοκα και σίγουρα δεν είναι κάτι που μπορείς να διορθώσεις αλλάζοντας τη σκέψη σου.

Μην λέτε – «Εμένα μου φαίνεσαι φυσιολογικός»

Παρόλο που αυτό μπορεί να μην προσβάλλει άλλους ανθρώπους, ακόμη θυμάμαι την πρώτη φορά που κάποιος μου το είπε αυτό. Έμεινα με το στόμα ανοιχτό. Συγγνώμη, αλλά πώς πρέπει να φαίνομαι; Η ψυχική υγεία, συχνά έχει αόρατα συμπτώματα και τα άτομα που ζουν με αυτά δεν δείχνουν διαφορετικά από εκείνα χωρίς συμπτώματα. Αυτό δεν σημαίνει ότι αυτά τα συμπτώματα δεν υπάρχουν, ούτε σημαίνει ότι κάποιος δεν είναι άρρωστος.

Μην μας αποκαλείτε εγωιστές

Το μισώ όταν κάποιοι λένε ότι τα άτομα με προβλήματα ψυχικής υγείας είναι εγωιστικά. Ναι, οι διάφορες παθήσεις συνοδεύονται από το δικό τους σύνολο προβλημάτων, αλλά θα λέγατε κάποιον με σωματική πάθηση εγωιστή; Ορισμένες παθήσεις ψυχικής υγείας μπορεί να είναι θανατηφόρες και κανείς δεν επιλέγει να αρρωστήσει.

Τα «Πρέπει»

Ρωτήστε – «Πώς είσαι;»

Είναι φυσιολογικό να το κάνετε - μην ανησυχείτε να μας ρωτήσετε! Εάν σας εμπιστευτούμε, μπορεί και να πούμε πραγματικά πώς είμαστε. Ωστόσο, ας είμαστε ρεαλιστές, οι περισσότεροι από εμάς θα γνέψουμε και θα πούμε «Είμαι μια χαρά, ευχαριστώ», αλλά αυτή η απλή ερώτηση μπορεί να δείξει ότι νοιάζεστε και κάποιες φορές αυτό μπορεί να είναι το πιο σημαντικό.

Ρωτήστε - «Πώς μπορώ να βοηθήσω;»

Μερικές φορές, απλά πράγματα όπως μια αγκαλιά ή μια ευκαιρία να κουβεντιάσουμε για λίγο μπορούν να κάνουν τεράστια διαφορά. Πιο πρακτικά πράγματα, όπως να προσφερθείτε να πάτε κάποιον σε ένα ραντεβού με γιατρό ή η βοήθεια με τις δουλειές του σπιτιού (βλ. σημείο παραπάνω) είναι επίσης μια τεράστια βοήθεια. Αν λοιπόν πραγματικά θέλετε να μας βοηθήσετε, απλώς ρωτήστε. Είναι πολύ πιθανό να σας πούμε τι χρειαζόμαστε. 

Ρωτήστε - «Πώς μπορώ να καταλάβω καλύτερα το πώς αισθάνεσαι;»

Τις περισσότερες φορές και εγώ σηκώνω τα χέρια ψηλά, ούτε και εγώ δεν καταλαβαίνω τον εαυτό μου ή γιατί αισθάνομαι κάπως. Ωστόσο, αν κάποιος θα ήθελε να μάθει περισσότερα για την πάθησή μου, θα μπορούσε να διαβάσει άρθρα από άτομα που ζουν με προβλήματα ψυχικής υγείας, για να καταλάβει καλύτερα . Είναι ωραίο όταν οι άνθρωποι ενδιαφέρονται, και ο μόνος τρόπος να καταπολεμήσουμε το στίγμα και την έλλειψη κατανόησης είναι μέσω της εκπαίδευσης.

Να το κάνετε – Υπενθυμίστε μας ότι αξίζουμε

Μια πάθηση ψυχικής υγείας μπορεί πραγματικά να μειώσει την αυτοεκτίμηση και την αξιοπρέπειά μας. Μπορεί ακόμη και να μας κάνει να αισθανόμαστε λιγότερο ανθρώπινοι, γι’ αυτό μην υποτιμάτε την αξία των λέξεων υποστήριξης. Δυο λόγια επιβεβαίωσης μπορούν να κάνουν τεράστια διαφορά.

Να το κάνετε – Υπενθυμίστε μας ότι υπάρχει ελπίδα

Τα προβλήματα ψυχικής υγείας είναι αληθινά και όταν είσαι βυθισμένος σε αυτά, μπορεί να νιώσεις τόσο απελπισμένος. Ωστόσο, υπάρχουν πολλές θεραπείες που μπορούν πραγματικά να μας βοηθήσουν. Εδώ ταιριάζει η ελπίδα.

Υπενθυμίστε μας ότι υπάρχει υποστήριξη, ότι υπάρχουν επαγγελματίες υγείας που μπορούν να μας βοηθήσουν και ότι δεν θα αισθανόμαστε πάντα τόσο πεσμένοι όσο τη συγκεκριμένη στιγμή. 

Το συμπέρασμα

Οι παθήσεις ψυχικής υγείας είναι τόσο μοναδικές όσο και το άτομο που ζει με αυτές. Παρόλο που δεν υπάρχει η «απόλυτη» λίστα με τα σωστά ή λάθος πράγματα, θα σας βοηθήσει να αφιερώσετε λίγο χρόνο να συζητήσετε με το αγαπημένο σας πρόσωπο ποια μπορεί να είναι λόγια ανακούφισης. Μαθαίνοντας επίσης τι είδους πράγματα τους αναστατώνουν, επίσης θα σας βοηθήσει στη δημιουργία υποστηρικτικών σχέσεων.

Αυτές οι πληροφορίες προορίζονται για γενική πληροφόρηση και ενημέρωση του κοινού και σε καμία περίπτωση δεν μπορούν να υποκαταστήσουν τη συμβουλή ιατρού ή άλλου αρμοδίου επαγγελματία υγείας.

Επιμέλεια: Σταυρούλα Μάτση, Ιατρός Νευρολόγος